Veelgestelde vragen

Neen, SMOG wordt enkel in Vlaanderen gebruikt.

Het gebarensysteem SMOG is samengesteld uit (vereenvoudigde) gebaren afkomstig uit de Vlaamse GebarenTaal. Communicatiesystemen met spraak én gebaren baseren zich best op de gebarentaal van de dovengemeenschap.

In Vlaanderen is er ook ‘COGHAMO’ een aanpassing van SMOG voor personen met een ernstig motorische handicap. In Franstalig België is er een gelijkaardig systeem ontwikkeld: ‘SESAME’. In Nederland wordt onder andere NMG (Nederlands met gebaren) gebruikt.

Dat is een afbeelding van een SMOG-gebaar. We hebben in totaal 500 gebaren en dus ook 500 lijntekeningen. Daarop staat zo duidelijk mogelijk afgebeeld hoe je het gebaar moet vormen: gebruik je één of twee handen? Wordt het gebaar herhaald? Waar voer je het gebaar uit?

Toch is het niet evident om een beweging via een 2D-afbeelding aan te leren. Je hebt meer informatie nodig over de handstand, plaatsing, beginpositie en beweging. We raden je daarom aan om de SMOG-gebaren fysiek te leren via driedimensionale weergave. Dat kan via onze video’s of in onze cursussen. Na elke cursus krijg je alle lijntekeningen van de gebaren die je hebt geleerd.

Voorbeeld lijntekening van huis

Er zijn verschillende onderzoeken die de positieve effecten van SMOG verklaren. Een van die verklaringen is dat veel mensen beter en gemakkelijker informatie verwerken langs visuele weg dan langs auditieve weg. Een gebaar is dus gemakkelijker toegankelijk dan een woord.

Een andere verklaring is, dat woord en gebaar samen een uitstekende vorm van meerkanalige informatieverwerking is. Het signaal wordt hierdoor als het ware versterkt binnengebracht.

Het verschil tussen SMOG en gebarentaal is dat er bij SMOG een gesproken boodschap is en bij gebarentaal niet.

SMOG staat voor ‘Spreken met Ondersteuning van Gebaren’. De gesproken taal wordt ondersteund met gebaren die ontleend zijn aan de Vlaamse GebarenTaal. De gebaren geven niet de hele zin weer, alleen de kernbegrippen. Om de hele boodschap te begrijpen moet je dus zowel naar de spraak luisteren als naar het gebaar kijken. In gebarentalen zit de hele boodschap daarentegen vervat in de gebaren, die volgens een eigen grammatica worden geschikt.

Dat is een gebarensysteem waar alleen de betekenisdragende woorden worden ondersteund met een gebaar. SMOG is een vorm van key-word signing. Het spreken staat er centraal, terwijl het kernwoord(en) van de zin ondersteund worden met een gebaar. Dit verduidelijkt de betekenis van deze kernwoorden.

Kan SMOG gecombineerd worden met andere communicatiemiddelen?

Ja, zeker. Voor personen met een communicatieve handicap is het vaak aangewezen om een combinatie van hulpmiddelen te gebruiken. Naast SMOG kan je ook deze middelen gebruiken: voorwerpen, afbeeldingen (foto’s, pictogrammen, …), geschreven taal, aanwijskaarten met afbeeldingen of tekst en communicatietoestellen met spraakuitvoer zoals spraakknoppen en spraakcomputers.

Wil je graag meer informatie, advies of vorming over andere ondersteunde communicatie? Dan kan je terecht bij Modem, het expertnetwerk ondersteunende technologie, verbonden aan de Thomas More hogeschool. Op de website Ik kan niet praten vind je ook informatie over de ondersteunende communicatiehulpmiddelen.

Ja, zeker. Voor personen met een communicatieve handicap is het vaak aangewezen om een combinatie van hulpmiddelen te gebruiken. Naast SMOG kan je ook deze middelen gebruiken: voorwerpen, afbeeldingen (foto’s, pictogrammen, …), geschreven taal, aanwijskaarten met afbeeldingen of tekst en communicatietoestellen met spraakuitvoer zoals spraakknoppen en spraakcomputers.

Wil je graag meer informatie, advies of vorming over andere ondersteunde communicatie? Dan kan je terecht bij Modem, het expertnetwerk ondersteunende technologie, verbonden aan de Thomas More hogeschool. Op de website Ik kan niet praten vind je ook informatie over de ondersteunende communicatiehulpmiddelen.

Het kwaliteitslabel SMOG is een erkenning voor SMOG-vriendelijke leer- en leefomgevingen. Dit zijn plekken waar personen met communicatieve moeilijkheden begrepen worden, zich kunnen uiten en daardoor zichzelf kunnen zijn.

Kan ik SMOG inzetten in mijn klassieke, logopedische behandeling?

Ja, afhankelijk van de logopedische discipline kan je SMOG zeker inzetten. Om dat te doen heb je het SMOG-attest nodig. Daarvoor kan je onze cursus voor professionelen volgen.

SMOG-gebaren gebruiken kan stimulerend werken bij woordvindingsproblemen, taal- en spraakontwikkelingsstoornissen, neurologische aandoeningen en zelfs leerstoornissen.

Ja, afhankelijk van de logopedische discipline kan je SMOG zeker inzetten. Om dat te doen heb je het SMOG-attest nodig. Daarvoor kan je onze cursus voor professionelen volgen.

SMOG-gebaren gebruiken kan stimulerend werken bij woordvindingsproblemen, taal- en spraakontwikkelingsstoornissen, neurologische aandoeningen en zelfs leerstoornissen.

Het gebruik van gebaren simultaan met gesproken taal, kan mensen helpen om die gesproken taal beter te begrijpen, en om zichzelf beter uit te drukken.

Wanneer we onze gesproken taal ondersteunen met gebaren wordt onze boodschap zowel hoorbaar als zichtbaar. Dat vergroot de kans dat de boodschap juist begrepen wordt. We gaan ook automatisch trager communiceren, waardoor we onze gesprekspartner meer tijd geven om de boodschap te begrijpen.

Wanneer iemand met een communicatieve beperking gebaren gebruikt, krijgt deze persoon hierdoor de kans om een interne taal op te bouwen, zijn of haar woordenschat uit te breiden en bepaalde taalstructuren te leren. Dit kan de persoon stimuleren in het leren spreken, indien dat tot haar of zijn mogelijkheden behoort. De ondersteunende communicatiemiddelen zullen in ieder geval nooit het leren spreken tegenhouden.

Het gebruik van SMOG-gebaren is nuttig zijn bij het aanleren van abstracte begrippen, zoals de kleuren, de dagen, de maanden van het jaar. Dit proces is voor bepaalde leerlingen niet vanzelfsprekend. Een gebaar helpt dan om het woord te herkennen, te onthouden of om het uit het geheugen op te vissen.

Ook de betekenis en het gebruik van voorzetsels zijn voor sommige leerlingen moeilijk. Als je als leerkracht de voorzetsels met een SMOG-gebaar ondersteunt, wordt de betekenis zichtbaar. Je toont wat je zegt. Dit schept duidelijkheid voor vele leerlingen.

Vanaf 6 maanden kan een baby al taal begrijpen, maar zij of hij kan natuurlijk nog niet spreken. De eerste woordjes komen bij de meeste kinderen pas vanaf 12 tot 18 maanden. De tijd tussen het begrijpen en het effectief kunnen verwoorden, is een lastige periode voor de baby, want zij of hij kan zijn noden en wensen niet uitdrukken. Maar dat is het ook voor de mama’s, papa’s en onthaalouders. Dan kunnen de SMOG-gebaren jullie helpen. Want die kan de baby wel al vormen. Zo kunnen jullie in interactie gaan.

Lees hier hoe je start met SMOG-babygebaren bij baby’s.

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het inzetten van SMOG bij anderstalige nieuwkomers. Wat we wel weten is dat het gebruik van SMOG effectief zijn vruchten afwerpt in het aanleren van de Nederlandse taal. Aangezien de verbale boodschap visueel ondersteund wordt, kan het alvast geen kwaad om SMOG-gebaren te gebruiken.

Voor anderstalige nieuwkomers helpt het ook dat de SMOG-gebaren een sterke afbeeldingswaarde hebben. De betekenis van het woord, beeld je als het ware uit. Dit zorgt voor meer verstaanbaarheid. Het biedt anderstalige nieuwkomers een houvast en meer zelfvertrouwen en het stimuleert ook het leren van de Nederlandse taal. Een gebaar helpt bovendien ook bij het oproepen van aangeleerde Nederlandstalige woorden.

Daar zijn verschillende redenen voor.

In de kleuterklas kan SMOG helpen bij kinderen die verlegen zijn en nog niet durven praten. Als de juf iets vraagt, tonen deze kindjes het gebaar in plaats van verbaal het antwoord te geven.

Ook voor kinderen die bepaalde woordenschat nog niet beheersen, is het gebruik van gebaren een grote hulp en erg motiverend. Het helpt hen om de nog niet-gekende woordenschat sneller aan te leren. Verder stimuleert het gebruik van gebaren ook de taal- en spraakontwikkeling bij kleuters. 

Je kan al starten met SMOG vanaf ongeveer 6 à 8 maanden. Dan kunnen baby’s betekenis geven aan gebaren. Je start best met een aantal gebaren van woorden die je dagdagelijks gebruikt. Lees meer tips over starten met SMOG-gebaren bij baby’s.

Smogjemee? is een initiatief van de ouders van Ernest en Lilith, in samenwerking met het logopedisch team van MFC De Vleugels.

Ernest is een jongen met het Downsyndroom die met SMOG praat. Op de website kan je samen met Lilith, de zus van Ernest, een heleboel alledaagse, veelgebruikte SMOG-gebaren leren. Naast de website is er ook een web-app waar je snel de gebaren kan opvragen. De gebaren zijn gerangschikt volgens bepaalde thema’s. Zo kan je ze snel terugvinden.

Neen, bij standaard babygebaren worden de gebaren van de Vlaamse Gebarentaal gebruikt, zonder aanpassingen. SMOG (Spreken met ondersteuning van gebaren) is afgeleid van de Vlaamse Gebarentaal, maar het is een vereenvoudigde vorm.

Babygebaren zijn gebaseerd op hetzelfde principes als SMOG. Ze ondersteunen eveneens de gesproken taal en gaan enkel de kernwoorden met een gebaar ondersteunen.

Om in interactie te gaan met je baby kan je ook kiezen voor de eenvoudige SMOG-gebaren. Bekijk de video’s van de 65 eerste SMOG-babygebaren.

Neen! De veronderstelling dat gebaren een negatieve invloed hebben op het leren spreken wordt niet ondersteund door het onderzoek. Gebaren gebruiken heeft net een bevorderend effect op het spreken.

Mensen zijn er namelijk van nature op gericht om spraak te ondersteunen met andere middelen. We maken allemaal, vaak onbewust,  natuurlijke gestes om onze boodschap duidelijker over te brengen.

Het aanleren van een nieuwe spreekstijl valt op zich goed mee. Want je hoeft hiervoor niets nieuws aan te leren. Je gaat enkel alles wat je zegt vereenvoudigen. Zo ga je trager praten, kortere zinnen maken, eenvoudige woordenschat gebruiken en duidelijk de klemtoon leggen op de kernwoorden van de zin. Het vraagt uiteraard geduld om dit in de spontane spraak te kunnen toepassen. Hier is de gouden regel: oefening baart kunst!

Je hoeft niet alle SMOG-gebaren aan te leren of te onthouden. Ouders, broers en zussen, familie en vrienden van een SMOG-gebruiker leren samen met haar of hem de gebaren. De woordenschat die je aanleert, is louter de woordenschat die overeenkomt met het taalontwikkelingsniveau van de SMOG-gebruiker.

Gaandeweg groeit de hoeveelheid woordenschat van de SMOG-gebruiker en dus ook het aantal gebaren. Maar op het moment dat jullie nieuwe gebaren leren, zijn de voorgaande meestal ingeburgerd in de spontane spraak. De gebaren vallen automatisch weg wanneer de gebruiker de woorden kan zeggen.

Het is aangeraden om het gebarensysteem te gebruiken dat komt uit het taalgebied of land. Als je de Engelse moedertaal hebt, ga je dus beter op zoek naar een gebarensysteem afgeleid van de Engelse gebarentaal. Specifieker kan je dan gaan zoeken naar een gebarensysteem in het land van herkomst: Engeland, Verenigde Staten, Australië, Canada … Zoek via de term 'key word signing'. 

Dan kies je best voor één gebarensysteem. De gebaren koppel je dan aan de woordenschat van beide talen. Bijvoorbeeld als je kindje Frans en Nederlands leert, dan koppel je het SMOG-gebaar voor koek aan zowel het woord ‘koek’ als aan ‘biscuit’. Het gebaar geeft duidelijk de betekenis van het woord weer.

Twee talen leren is op zich al niet evident, dus je wilt het niet complexer maken met twee gebarensystemen.

Professionelen die in het bezit zijn van een SMOG-attest dragen de verantwoordelijkheid om de visie en de SMOG-gebaren juist te verspreiden. Ze worden SMOG-verantwoordelijken binnen hun school of voorziening. Dit houdt in dat ze de SMOG-werking (verder helpen) uitbouwen. Ze zorgen voor de sensibilisering, implementatie en het gebruik van SMOG in de organisatie.

De verantwoordelijke leert gebaren aan aan de leerlingen of cliënten, organiseert vormingen voor personeel en ouders, is het aanspreekpunt voor vragen, creëert een SMOG-cultuur en organiseert SMOG-activiteiten.

Wil je als ouder van een (volwassen) kind dat SMOG gebruikt graag een nieuwe gebaren leren? Dan kan je hiervoor in de eerste plaats terecht bij de logopediste waar je kind SMOG leert. Dit kan op school zijn, in een revalidatiecentrum of in een logopediepraktijk. Je kan ook terecht bij een leerkracht, orthopedagoog, paramedicus of begeleider op de school of in de voorziening van je kind. Belangrijk hier is dat de persoon die jou de gebaren aanleert een SMOG-attest heeft.

Je kan uiteraard ook nieuwe gebaren leren via onze gratis video’s en in onze SMOG-cursus voor ouders, familieleden en vrijwilligers.

Op deze website kan je al heel wat informatie vinden. Als je nog meer vragen hebt, kan je een bericht sturen via het contactformulier op deze website. We helpen je graag verder.